مروری اجمالی بر داستان عمو نوروز

‌مروری اجمالی بر داستان عمو نوروز

عمونوروز یکی از نمادهای نوروز است. داستان عمو نوروز، داستانی عاشقانه‌است. عمو نوروز منتظر زنی است. آنها می‌خواهند با هم ازدواج کنند. بر اساس یک باور قدیمی، نامزد عمو نوروز از یک ماه به نوروز مانده، به دارکوب‌ها و چرخ‌ریسک‌‏ها می‌‏گوید که از برگ نورس درختان و گل های نوشکفته، قبای زیبایی برای عمو نوروز که در سفر دوازده ماهه ‌است ببافند.

 در بعضی از افسانه‌ها ننه سرما و عمو نوروز هیچ گاه همدیگر را مشاهده نمی‌کنند و زن هیچ وقت در زمان آمدن عمو نوروز بیدار نیست؛ آن قدر خانه را روفته و روبیده و کار کرده که خوابش برده‌ و زن صاحب خانه ‌است و مرد مسافر؛ و این سفر همیشه ادامه دارد. در مورد دیگر تمام موارد مشابه است. با این تفاوت که عمو نوروز و ننه سرما همدیگر را فقط در آخرین لحظات تغییر سال می‌بینند و شانس با هم بودن را فقط در آن زمان دارند.

 عمو نوروز هر سال آخرین روز زمستان، اولین روز بهار با کلاه نمدیش زلف‌های قرمز حنا بستَه مِثل ریشش با کمرچین آبی و شال خالخالی و شلوار گشاد و گیوهٔ تَختِ از بالای کوه روبروی شهر با لبی خندان دلی شاد با عصای تو دستانش که تکیه‌گاه پیر مرد خستهٔ لب خندان است یواش یواش پایین می‌آید. در افسانه‌ها عمو نوروز نماد طبیعت یا فرد دیگری که برکت به زندگی مردم می آورد بوده‌است و ننه سرما که همسر عمو نوروز است و همیشه منتظر آمدن وی است.

 در فرهنگ و ادب مردمی ایران شاید بتوان گفت پرآوازه‌ترین افسانه در پیوند با نوروز همان است که آن را با نام افسانه «عمو نوروز» و یا «بابا نوروز» می‌شناسیم. از این افسانه در سروده‌ها و نوشته‌ها پارسی سخنی نرفته است، پس آن را می‌باید افسانه‌ای مردمی دانست. افسانه‌ای که همه ایرانیان به گونه‌ای با آن آشنایند، چون در سالیان کودکی آن‌ را از مادران یا دایگان یا دیگر افسانه‌گویان شنیده‌اند. اگر عمیق تر بنگریم، بر پایه افسانه شناسی سنجشی می‌توان عمو نوروز را با «بابا نوئل» در فرهنگ غرب سنجید.

 آن افسانه چنین است که در روزهای پایانی سال عمو نوروز به خانه «ننه سرما» در می‌آید تنها یک شب را در این خانه می‌‌گذراند، بامدادان به راه خود می‌رود تا سالی دیگر در همان روز بازگردد. پیداست که عمو نوروز پیری است دیرسال با گیسوان و ریشی انبوه و سپید، ننه سرما هم به همان سال پیرزنی است زمان فرسود. این رخداد نشانه آن است که سال کهن و روزگار سرما به پایان می‌رسد تا سالی نو و روزگار گرما، رستاخیر گیتی، باری دیگر آغاز بشود.

نخست وزیر انگلیس عید نوروز را تبریک گفت

نخست وزیر انگلیس عید نوروز را تبریک گفت

نخست وزیر و برخی از مقام‌های انگلیس روز یکشنبه در پیام‌های جداگانه‌ای عید نوروز باستانی و فرا رسیدن سال جدید شمسی را به ایرانیان و سایر کسانی که در سراسر جهان آن را جشن می‌گیرند، تبریک گفت. بوریس جانسون با انتشار پیامی در حساب توئیتری خود نوشت: نوروز بر تمام کسانی که امروز در سراسر جهان جشن می‌گیرند، از جمله دوستان افغان ما که اولین نوروز خود را اینجا در بریتانیا جشن می‌گیرند مبارک.

نوروز در آیات و روایات

نوروز در آیات و روایات

نوروز از منظر امام صادق علیه السلام :

معلّى می ‏گوید : در صبحگاه نوروز به حضور امام صادق علیه ‏السلام رسیدم . حضرت از من پرسید : معلّى آیا از امروز چیزى می ‏دانى ؟ گفتم : خیر ، لیکن ایرانیان امروز را بزرگ می ‏دارند ، به همدیگر تبریک می ‏گویند . امام فرمود : گرامیداشت امروز به سبب وقایعى است که براى تو بازگو می ‏کنم :

" نوروز " همان روزى است که خداوند از بندگان خود میثاق گرفت که بنده خدا باشند ، براى او شریک قایل نشوند و غیر از خداوند کسى را عبادت نکنند ؛ یعنى روز آزادى است .

" نوروز " همان روزى است که براى اولین مرتبه خورشید طلوع نمود ؛ یعنى روز روشنایى و درخشش است .

" نوروز " روزى است که کشتى نوح بر " جودى " نشست ؛ یعنى روز نجات از عذاب الهى است .

" نوروز " روزى است که حضرت ابراهیم علیه ‏السلام بت ‏ها را شکست ؛ یعنى روز مبارزه با شرک و بت ‏پرستى است .

" نوروز " همان روزى است که جبرئیل امین بر پیامبر صلی ‏الله علیه ‏و ‏آله هبوط نمود ؛ یعنى روز دریافت پیام الهى است .

" نوروز " همان روزى است که رسول ‏الله صلی ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله حضرت على علیه ‏السلام را بر دوش گرفت و بت ‏هاى قریش را از بالاى کعبه به زمین ریخت ؛ یعنى روز پیراستن خانه ‏هاى پاک از آلودگی ‏هاست .

" نوروز " روزى است که پیامبر صلی ‏الله ‏علیه ‏و‏ آله حضرت على علیه ‏السلام را در محل " غدیر خم " به مردم به عنوان امیرمؤمنین معرفى کرد ؛ یعنى روز پیمان با ولایت است .

" نوروز " همان روزى است که قائم آل محمد صلی ‏الله‏ علیه ‏و ‏آله ، حضرت مهدى علیه‏ السلام ، ظهور پیدا می ‏کند و بر دشمنان عدالت پیروز می ‏گردد و حکومت عدل اسلامى تشکیل می ‏دهد .

قال ‏الصادق (ع) :

ما من یوم نیروز الا و نحن نتوقع فیه الفرج لانه من ایامنا و ایام شیعتنا ، حفظته العجم و ضیعتموه انتم‏ ( بحارالانوار جلد 59 )

امام صادق (ع) فرمودند :

نوروز که می ‏آید ما منتظر فرج آل ‏محمد (ص) هستیم ، زیرا نوروز از روزهاى ما و روزهاى شیعیان ما است . شما آن را از دست دادید و پارسیان آن را نگه داشتند

خودتان را درمقابل باد بهار نپوشانید

امیرالمؤمنین علیه السلام:ﺍﺯ ﺳﺮﻣا ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯﺵ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻧﺶ ﺍﺳﺘﻘﺒﺎﻝ ﻛﻨﻴﺪ ؛ ﭼﻪ، ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺎ ﺑﺪﻥ، ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺩﺭﺧﺘﺎﻥ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ: ﺩﺭ ﺁﻏﺎﺯﺵ ﻣﻰ ﺳﻮﺯﺍﻧَﺪ ﻭ ﺩﺭ ﭘﺎﻳﺎﻧﺶ ﺷﺎﺥ ﻭ ﺑﺮﮒ ﻣﻰ ﺭﻭﻳﺎﻧَﺪ.

پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:

باد بهار را غنیمت شمارید،پس همان کاری که با درختان می کند، با بدن های شما نیز همان کار را می نماید. و از باد پاییز بپرهیزید، پس همان کاری که با درختان می کند بر بدن های شما نیز همان تأثیر را دارد.

بحار الانوار،ﺟﻠﺪ 59

نوروز شناسی

نوروز شناسی

الهه‌ی مربوط به نوروز در ایران ننه خاتون نام دارد، معادل بابلی و ایرانی آن "آناهیتا" است که این الهه، خدای جنگ، آفرینندگی و باروری است ایرانیان باستان اعتقاد داشتند که به اراده آناهیتا باران فرو می‌آید، رودها به جریان می‌افتند، گیاهان می‌رویند و حیوانات و انسان‌ها زاد و ولد می‌کنند و رحمت آناهیتا شامل تمام موجودات زنده می‌شود

نوروز نامه (با ویرایشی نو) به قلم: فرهاد ترابی

نوروز نامه (با ویرایشی نو)

به قلم: فرهاد ترابی

به نام  خداوند  جان  و خرد

کزین برتر اندیشه برنگذرد

خداوند نام و خداوند جای

خداوند روزی ده رهنمای

نوروز، آغاز سال هجری خورشیدی، دارای پیشینه ای به بلندای تمدن بشری، و از زیباترین و دل انگیزترین روزهای سال، در میان ملت ها و فرهنگ های بشری است.

نوروز، یا، نوگ روز (Noghrooz  ) که در گستره تمدّنی ایران، بیش از دیگر جشن های ملی، جایگاهی ممتاز در میان مردم یافته، و شناسنامه هویت فرهنگی ایرانی گردیده است، ریشه در تمدّن های کهن سومریان و بابلیان، در پنج تا هفت هزار سال پیش دارد، که قرن ها پیش از فرود آمدن مادها در ایران زمین، و شکل گیری تمدّن هخامنشی – که به گفته

هگل، نخستین حکومت سازمان یافته در جهان به شمار آید – وجود داشته است، به گونه ای که در اوستا، هیچ نشانی از نوروز دیده نمی شود، و تنها در روزگاران ساسانیان که زرتشتیان این آیین را پذیرفته بودند، اثری از آن می توان یافت. امروزه نیز، این جشن بزرگ – دست کم – در میان پانزده کشور جهان گرامی داشته می شود، و در سال 1396 خورشیدی، ایران به همراه 11 کشور دیگر، پرونده مشترک جهانی نوروز در یونسکو را به ثبت رساندند که عبارتند از: افغانستان، آذربایجان، تاجیکستان، قزاقستان، عراق، قرقیزستان، ترکمنستان، ازبکستان، ترکیه، پاکستان و هندوستان. هم چنین، حوزه نوروز، در برگیرنده جمعیتی بیش از 300 ملیون تن در جهان می باشد. در آینده نیز، انتظار می رود که دو کشور چین و مغولستان به این حوزه بپیوندند.

  از سوی دیگر، نوروز، تنها روزی در درازنای سال است که مدت زمان شب و روز یکسان بوده، و در نیمکره شمالی، اعتدال بهاری، و در نیم جنوبی، اعتدال پاییزی آغاز می شود. 

نوروز ایرانی پدیده ای اساطیری

 در باور پیشینیان ما، روز نخست فروردین، فروهران، یا همان ارواح درگذشتگان و مردگان، به زمین فرود می آیند، و از خانه و کاشانه خویش دیدن می کنند.

 فروهر، یا فره وشی، همان روح آسمانی انسان است که پیش از آفرینش مادّی و دنیوی خود، در جهان فرادست مینوی وجود داشته، و در مرحله زندگی این جهانی، در جسم و کالبد خاکی اش دمیده می شود. این جان آدمی پس از کنده شدن از بدن عنصری، هر ساله، در فصل رویش دوباره طبیعت، که آغاز بهار باشد، دگر باره به زمین باز می گردد، تا از وضع زندگی و احوال بازماندگان خویش دیدن کنند، و اگر خانه تمیز و پاک بُوَد، روح درگذشتگان شادمان بازگردند، و در غیر این صورت، آنان اندوهگین و ناراحت بر می گردند. و این همان فلسفه خانه تکانی و پاکیزه داشتن خانه و خانواده در روزهای نزدیک نوروز است.

 حکیم خیّام نیشابوری در نوروزنامه می نویسد: سبب نام نهادن نوروز از آن بوده است که در هر 365 شبانه روز، آفتاب به اول دقیقه حَمَل [ 21 مارس] باز آید، و چون جمشید شاه از آن آگاهی یافت، آن روز را نوروز نام نهاد؛ و از آن پس، پادشاهان و مردمان، چنین روزی را جشن گرفتند. فروهر در فارسی، فَروَر و فَروَرد نیز گفته شده، و فروردین از همین واژه گرفته شده است.

تاریخ نگاری نوروز

 نوروز در زمان های پیشین، در آغاز فروردین نبوده، و مانند سال قمری، اما کندتر از آن، در فصل های چهارگانه می گردید، و گاه به بهار و گاه به تابستان و یا پاییز و زمستان می افتاد، تا این که در سال ۴۷۱ قمری، سالی که آغاز آن، با اول برج حَمَل{ اول فروردین}، یعنی، ۲۱ مارس میلادی هم زمان شده بود، به فرمان سلطان جلال الدین ملک شاه سلجوقی، حکیم عمر خیام و چند منجّم دیگر مأمور شدند تا تاریخی تنظیم گردد که آغاز سال نو در همان روز اول بهار ثابت بماند. بنابر این، با کوشش این دانشمندان، نوروز برای همیشه در روز اول برج حَمَل باقی ماند، و به همین علت، نام تاریخ خورشیدی از آن زمان به بعد، به تاریخ جلالی شهرت یافت.

 ( رک: فرهنگ فارسی عمید، ج۳، ص۲۴۲۳)

هر روزتان نوروز، نوروزتان مبارک

مفاخرگیلان